حسین صفارزادگان، کارگردان انیمیشن «ببعی قهرمان»، در گفتوگو با خبرگزاری حوزه بیان کرد: انیمیشن از آن دسته ابزارهایی است که ظرفیتهای بسیار گسترده و متنوعی دارد و هرچقدر بخواهیم قابلیتهای آن را تشریح کنیم، باز هم، جا برای توضیح بیشتر وجود دارد، زیرا قدرت خلق و ایجاد در این مدیوم بینهایت است. انیمیشن در تمامی حوزههای سینما، تلویزیون، سریالها، پلتفرمهای دیجیتال و حتی پرده سینما قابلیت استفاده دارد و در هر یک از این حوزهها میتواند کاربردی نوآورانه و اثرگذار خلق کند. این ابزار نه تنها توانایی انتقال مفاهیم و پیامهای تربیتی دارد، بلکه میتواند بهعنوان جلوهای ویژه در داستانسرایی و ایجاد جهانهای خیالی، مخاطب کودک را به شکل عمیق و ماندگار با مفاهیم مختلف درگیر سازد.
وی افزود: همانطور که این مدیوم میتواند ابزار قدرتمندی برای آموزش و پرورش نسلی خلاق و اخلاقمدار باشد، در صورت استفاده نادرست یا بیتوجهی به محتوای آن، امکان دارد تأثیرات معکوس و ضدفرهنگی نیز ایجاد شود. بنابراین بررسی قابلیت تربیتی انیمیشن بدون در نظر گرفتن این دو جنبه ناقص خواهد بود و تنها به بیان ظاهر امکانات محدود میشود. داشتن قابلیت صرفاً به معنی تحقق اثر تربیتی نیست؛ اگر این توانایی به کار گرفته نشود، همانند ماشینی است که امکانات فراوان دارد اما استفاده از آن بهدرستی انجام نمیشود.
صفارزادگان ادامه داد: در کشور ما بهرهگیری از انیمیشن بهعنوان ابزار تربیتی و آموزشی همواره در اولویتهای اصلی قرار نگرفته و اغلب این ظرفیتها صرفاً برای پر کردن بیلان کاری یا نشان دادن اقدام انجام شده به کار گرفته میشوند، بدون اینکه تأثیر واقعی و عملی بر نسل کودک داشته باشند. در کشورهای پیشرفته، انیمیشن به شکل جدی و هدفمند در آموزش کودکان به کار گرفته میشود و به آن جایگاهی برابر با کتاب و سایر ابزارهای تربیتی داده میشود. حتی بودجههای کلان برای تولید انیمیشنهای آموزشی کودک اختصاص داده میشود، بدون اینکه انتظار بازگشت مالی وجود داشته باشد.
وی افزود: هدف اصلی، پرورش نسل آینده است و اهمیت آن چنان جدی گرفته میشود که حتی اگر بخشی از بودجه تولید آثار هرگز به چرخه بازار باز نگردد، بیتوجهی نمیشود. در کشور ما اما غفلت از این موضوع سبب میشود که محصولات فرهنگی و انیمیشنها گاه در جهت ضد آموزش و ضدفرهنگ حرکت کنند و کودک بهجای بهرهگیری از آثار تربیتی، تحت تأثیر محتوای ناهمسو با ارزشها و هویت فرهنگی خود قرار گیرد.
صفارزادگان بیان کرد: تجربه بازارهای داخلی نشان میدهد که از اسباببازیها و محصولاتی که کودک با آنها تعامل دارد گرفته تا انیمیشنها و محتواهای دیجیتال، همه میتوانند در شکلگیری پایههای عاطفی، شناختی و اخلاقی کودک نقش داشته باشند و غفلت از این ظرفیت، آسیبهای جدی به نسل آینده وارد میکند. حتی با وجود شعارها و برنامههای فرهنگی، عدم اجرای جدی و هدفمند این سیاستها موجب میشود فرصت تربیتی انیمیشن از دست برود و صرفاً جنبه نمایشی یا تزیینی پیدا کند.
وی ادامه داد: در انیمیشن «ببعی قهرمان»، استفاده از المانهایی همچون رنگ، شادی و فانتزی بهطرزی کاملاً هوشمندانه و هدفمند انجام شده است و این ویژگیها در موفقیت اثر نقش بسزایی داشتهاند. هنگام کارگردانی یک اثر، مسئله تربیتی و اخلاقی به همان اندازه اهمیت دارد که جنبه فانتزی و سرگرمی برای کودک مورد توجه قرار میگیرد. موضوعات اخلاقی و تربیتی، هرچند به ظاهر ساده به نظر میرسند، باید در بستهبندی انیمیشن به گونهای ارائه شوند که کودک آنها را درک کند و بپذیرد.
وی افزود: زبان کودک متفاوت از بزرگسال است و حساسیت و انصاف خاص خود را دارد. اگر پیامها به شکل مستقیم و شعارگونه ارائه شوند، تأثیر آنها کوتاهمدت و گذراست، اما وقتی پیام در لایههای زیرین و ناخودآگاه کودک قرار گیرد، اثر آن پایدار خواهد بود و رشد میکند، شاید حتی نیاز به ده سال یا بیشتر داشته باشد تا کاملاً نمایان شود. این همان قدرت تربیتی نهفته در انیمیشن است که دیگر ابزارها نمیتوانند جایگزین آن شوند.
صفارزادگان ادامه داد: تجارب جهانی نیز نشان میدهد که انیمیشن قادر است نسلها را تحت تأثیر قرار دهد. برای مثال، انیمیشنهایی مانند «سوباسا» در ژاپن علاقه و مهارت در فوتبال را در کودکان ایجاد کرده و این تأثیر در سطح ملی و جهانی ادامه یافته است. همچنین، تولید گسترده انیمیشنهای فضایی و رباتیک در ژاپن از دهه ۹۰ باعث شد جامعهای شکل گیرد که به فناوری و صنعت رباتیک گرایش پیدا کند و این اثرات ده سال بعد به شکل ملموس در توسعه صنعتی و فرهنگی کشور نمایان شد.
وی افزود: این نمونهها نشان میدهند که انیمیشن ابزار بسیار قدرتمندی برای شکلدهی به تفکر و رفتار نسلهاست و میتواند تأثیرات بلندمدت و گستردهای داشته باشد. در ایران، هنوز درک و بهرهگیری جدی از ظرفیت تربیتی و فرهنگی انیمیشن کافی نیست و جامعه مسئول و تولیدکنندگان فرهنگی توجه کافی به این موضوع ندارند. بسیاری از محصولات خارجی بدون بررسی و برنامهریزی وارد بازار میشوند، بدون اینکه پیام تربیتی و اخلاقی مؤثر و هدفمند در آنها وجود داشته باشد.
صفارزادگان در پایان تصریح کرد: این وضعیت باعث ایجاد ناهماهنگی در ذهن و فرهنگ نسلهای آینده میشود و ضرورت دارد تولیدکنندگان فرهنگی، نهادهای مسئول و سیاستگذاران توجه جدی به ظرفیت تربیتی انیمیشن داشته باشند تا این ابزار ارزشمند بتواند به شکل مؤثر در پرورش نسل آینده نقش ایفا کند. بهرهگیری هدفمند و هوشمندانه از انیمیشن میتواند پایههای اخلاقی، فرهنگی و آموزشی کودک را مستحکم سازد و تأثیرات مثبت بلندمدتی بر جامعه داشته باشد.
انتهای پیام
نظر شما